W ostatnich badaniach naukowych porównano skuteczność denosumabu (Dmab) oraz kwasu zoledronowego (ZA) w leczeniu przerzutów kostnych związanych z zaawansowanymi nowotworami oraz szpiczakiem mnogim. Analiza obejmowała siedem randomizowanych badań kontrolnych (RCT) z udziałem 7441 pacjentów. Wyniki wskazują, że oba leki mają porównywalne wyniki w zakresie przeżycia ogólnego oraz postępu choroby, jednak Dmab wykazuje przewagę w redukcji zdarzeń związanych z układem kostnym (SRE), opóźnieniu czasu do wystąpienia SRE oraz zmniejszeniu liczby złamań patologicznych, zwłaszcza u pacjentek z rakiem piersi. Dmab był także związany z mniejszą toksycznością nerkową oraz reakcjami w fazie ostrej, ale zwiększał ryzyko hipokalcemii i martwicy kości szczęki. Ponadto, zauważono poprawę jakości życia pacjentów leczonych Dmab, a także zmniejszenie zapotrzebowania na leki przeciwbólowe w niektórych typach nowotworów. Analizy kosztów wykazały wyższe wydatki związane z Dmab, mimo marginalnych korzyści w jakości skorygowanych lat życia (QALY). Warto zaznaczyć, że opłacalność obu leków jest silnie uzależniona od struktury systemu opieki zdrowotnej, cen leków oraz rodzaju nowotworu. Choć Dmab może przynieść korzyści pacjentom wysokiego ryzyka, ZA pozostaje opłacalną alternatywą w wielu sytuacjach klinicznych.
Przerzuty kostne jako istotny problem kliniczny
Przerzuty kostne są powszechne w zaawansowanych nowotworach, z częstością występowania sięgającą 75% w przypadku raka piersi i prostaty oraz 36% w raku płuc. Pięcioletnie wskaźniki przeżycia wynoszą 50% w szpiczaku mnogim, 20% w raku piersi i 25% w raku prostaty, jednak pacjenci żyją dłużej dzięki postępom w leczeniu. Przerzuty kostne wiążą się z poważnymi komplikacjami, takimi jak kompresja rdzenia kręgowego, konieczność radioterapii oraz złamania patologiczne, co często wymaga interwencji chirurgicznej. Zjawisko to jest nazywane „cyklem błędnym”, w którym komórki nowotworowe stymulują aktywność osteoklastów, prowadząc do dalszego uszkodzenia tkanki kostnej.
Mechanizm działania denosumabu i kwasu zoledronowego
W leczeniu przerzutów kostnych stosowane są leki modyfikujące kości (BMA), w tym bisfosfoniany oraz nowszy denosumab (Dmab). Kwas zoledronowy (ZA) jest jednym z najczęściej stosowanych bisfosfonianów, który wykazuje skuteczność w redukcji liczby SRE u pacjentów z przerzutami kostnymi. Dmab działa jako inhibitor ligandów aktywatora receptora jądrowego czynnika kB (RANKL), co zapobiega rozkładowi kości. Badania kliniczne wykazały, że Dmab jest bardziej skuteczny niż ZA w opóźnianiu czasu do pierwszego SRE oraz w redukcji toksyczności nerkowej.
Wyniki badania: analiza danych i ich interpretacja
Selekcja badań i charakterystyka pacjentów
W ramach analizy zidentyfikowano 2614 badań, z których 313 zostało usuniętych jako duplikaty. Ostatecznie do analizy włączono siedem badań, w tym cztery RCT z unikalnymi danymi. W sumie 7441 pacjentów zostało przypisanych do grupy Dmab (3721 pacjentów) i grupy ZA (3720 pacjentów). W każdym badaniu podawano 120 mg Dmab co cztery tygodnie oraz 4 mg ZA dożylnie co cztery tygodnie.
Skuteczność w redukcji zdarzeń związanych z układem kostnym
W analizie wykazano, że Dmab znacząco zmniejsza potrzebę radioterapii w porównaniu do ZA. Co więcej, Dmab okazał się skuteczniejszy w opóźnianiu czasu do pierwszego SRE. W przypadku pacjentek z rakiem piersi Dmab wykazał 39% redukcję ryzyka złamań patologicznych. Chociaż ogólnie nie zaobserwowano znaczącej różnicy w przeżyciu ogólnym między Dmab a ZA, Dmab był bardziej efektywny w przypadku pacjentów z szpiczakiem mnogim.
Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane
Analizując działania niepożądane, Dmab wykazał mniejsze ryzyko wystąpienia ogólnych działań niepożądanych oraz toksyczności nerkowej w porównaniu do ZA. Jednakże, Dmab wiązał się z wyższym ryzykiem wystąpienia hipokalcemii oraz martwicy kości szczęki. W przypadku pacjentów z rakiem prostaty ZA okazał się lepszym wyborem pod względem działań niepożądanych, co sugeruje, że dobór terapii powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Podsumowanie: Kluczowe wnioski z analizy
Analiza ta podkreśla, że zarówno Dmab, jak i ZA są skutecznymi terapiami w zarządzaniu przerzutami kostnymi, jednak Dmab może oferować lepsze wyniki w redukcji SRE oraz poprawie jakości życia pacjentów. Mimo wyższych kosztów, Dmab może być preferowany w przypadku pacjentów z wysokim ryzykiem powikłań kostnych. W przyszłości potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć aspekty zarządzania bólem oraz jakości życia pacjentów, a także aby ocenić opłacalność tych terapii w kontekście różnych systemów opieki zdrowotnej.
Bibliografia
Wajda Benjamin G., Ferrie Leah E., Abbott Annalise G., Elmi Assadzadeh Golpira, Monument Michael J. and Kendal Joseph K.. Denosumab vs. Zoledronic Acid for Metastatic Bone Disease: A Comprehensive Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Cancers 2025, 17(3), 1588-1594. DOI: https://doi.org/10.3390/cancers17030388.
